Zdecydowana większość Polaków (85 proc.) słyszała o autyzmie, z osobą nim dotkniętą zetknęło się - choćby za pośrednictwem mediów - 62 proc. osób, jednak znajomość cech najbardziej typowych dla autyzmu nie jest powszechna - wynika z badania CBOS.

W związku ze zbliżającym się Światowym Dniem Świadomości Autyzmu, który przypada 2 kwietnia, CBOS postanowił sprawdzić, jak autyzm postrzegany jest przez Polaków.

Badanie pokazało, że o autyzmie słyszała większość badanych (85 proc.), a 62 proc. respondentów zadeklarowało, że zetknęło się z osobą autystyczną - najczęściej za pośrednictwem mediów, filmów, literatury (47 proc.); rzadziej badani wskazywali, że znają taką osobę przynajmniej z widzenia (35 proc.).

Jak podkreśla CBOS, fakt, że tak wielu Polaków słyszało o autyzmie, nie przesądza o stanie społecznej wiedzy w tym zakresie. W sondażu opisano respondentom sytuację związaną z trudnym zachowaniem dziecka w przestrzeni publicznej, z jaką często zmagają się rodzice dzieci autystycznych: podczas zakupów w sklepie czteroletnie dziecko bardzo głośno krzyczy i zachowuje się agresywnie, a rodzice przez dłuższy czas nie mogą go uspokoić. Badanych poproszono o wyobrażenie sobie, że są świadkami takiego zdarzenia i o ocenę tej sytuacji.

Respondenci najczęściej wyrażali negatywne opinie na temat wychowania dziecka (53 proc.). Często w tym kontekście padały opinie, że rodzice tego dziecka stosują bezstresowy model wychowania i takie są tego rezultaty, że poświęcają mu za mało czasu, nie potrafią wyznaczać dziecku granic, nie mają autorytetu u dziecka, że skoro dziecko zachowuje się agresywnie, to na pewno wobec niego stosowana jest przemoc itp. Niektórzy mówili, iż zwróciliby rodzicom uwagę, że w miejscach publicznych takie zachowanie jest niedopuszczalne.

Tylko 5 proc. ankietowanych uznało, że za tym trudnym zachowaniem dziecka może kryć się jakaś choroba.

Najczęściej w tym kontekście wspominali o nadpobudliwości bądź ogólnie o chorobie. Niektórzy mówili o ADHD bądź generalnie o zaburzeniach rozwojowych; trzy osoby powiedziały, że dziecko może mieć autyzm. Nie ma też pewności, czy respondenci mówiąc ogólnie o chorobie, mieli na myśli jakieś zaburzenie rozwojowe, czy raczej myśleli o dolegliwościach typu przeziębienie, ból brzucha itp.

Komentując tę sytuację ankietowani rzadko mówili, że przedstawia ona normalne zachowanie dzieci, które czasem tak się zachowują (6 proc.), bądź też deklarowali współczucie dla rodziców (3 proc.). Niekiedy respondenci podawali jakieś sposoby zareagowania, np. wyprowadzić dziecko ze sklepu (4 proc.), wymierzyć karę fizyczną (1 proc.).

Badanie pokazało, że w opinii publicznej autyzm najczęściej kojarzony jest z trudnościami w nawiązywaniu kontaktu z drugą osobą (53 proc.), a następnie z problemami w komunikacji – mowie, porozumiewaniu się (50 proc.). Trochę rzadziej z zaburzeniem tym ankietowani łączą trudności z rozpoznawaniem emocji (39 proc.) czy też unikaniem kontaktów z ludźmi, wycofaniem (37 proc.).

Mniej więcej co trzeciemu badanemu autyzm kojarzy się z nietypowymi, powtarzalnymi zachowaniami (34 proc.), niepełnosprawnością intelektualną (34 proc.) oraz z zachowaniami agresywnymi (30 proc.). Rzadziej natomiast osobie autystycznej przypisywana jest niechęć do zmian, sztywne upodobania (23 proc.), ograniczone obszary zainteresowań (22 proc.) czy też ponadprzeciętne, wybitne zdolności (18 proc.).

CBOS spytał także, czy – zdaniem badanych – autyzm u dziecka związany jest z jakimiś zaniedbaniami ze strony rodziców. Okazało się, że w odbiorze społecznym autyzm u dziecka nie jest łączony z zaniedbaniem ze strony rodziców – zdecydowana większość badanych (78 proc.) nie zgadza się ze stwierdzeniem, że na autyzm chorują dzieci zaniedbane. Jednocześnie ponad połowa (59 proc.) wyraża przekonanie, że przyczyny autyzmu nie są w pełni poznane.

Badani pytani byli również, jak postrzegają sytuację osób z autyzmem i ich rodzin. Zdaniem zdecydowanej większości (76 proc.) osobom z autyzmem i ich rodzinom ciężko żyje się w społeczeństwie, a jedynie nieliczni (5 proc.) są przeciwnego zdania.

Badanie przeprowadzono w dniach 5–11 marca na liczącej 1062 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

Jak podaje CBOS, autyzm jest zaburzeniem rozwoju, a typowe dla niego nieprawidłowości ujawniają się w trzech sferach: relacji społecznych, komunikacji i wzorca zachowań, charakteryzującego się pewnym schematyzmem. Nasilenie trudności specyficznych dla autyzmu, a także poziom funkcjonowania osób nim dotkniętych jest bardzo zróżnicowany, dlatego też często w odniesieniu do tego zaburzenia używa się terminu „spektrum zaburzeń autystycznych”. W ostatnich latach wzrosła częstość występowania zaburzeń należących do autystycznego spektrum, a z niektórych badań wynika, że obecnie mogą one występować nawet u jednej na 68 osób.